درمان­های هدفمند سرطان تیروئید

درمان هدفمند درمانی است که ژن‌ها، پروتئین‌ها یا محیط بافتی خاصی که به رشد و بقای سرطان کمک می­کنند را مورد هدف قرار می‌دهد. این نوع درمان، رشد و گسترش سلول­های سرطانی را مسدود و آسیب به سلول­های طبیعی را محدود می­کند.

همه تومورها اهداف یکسانی ندارند. برای یافتن موثرترین درمان، پزشک ممکن است آزمایش­هایی را برای شناسایی ژن­ها، پروتئین­ها و سایر عوامل تومور انجام دهد. این کار به پزشکان کمک می­کند تا موثرترین درمان را به بیمار خود پیشنهاد دهد. علاوه بر این، مطالعات تحقیقاتی برای یافتن اطلاعات بیشتر در مورد اهداف مولکولی خاص در انواع مختلف سرطان تیروئید و درمان­های جدید برای آنها ادامه دارد.

داروهای هدفمند برای سرطان پاپیلاری یا فولیکولی تیروئید

خوشبختانه اکثر این سرطان­ها با جراحی و درمان با ید رادیواکتیو به طور موثر قابل درمان هستند، بنابراین نیاز کمتری به داروهای دیگر وجود دارد. اما زمانی که این درمان‌ها مؤثر نباشند، داروهای هدفمند می‌توانند مفید واقع شوند.

• مهارکننده­های مولتی­کیناز

لنواتینیب[1] (لنویما[2])، سورافنیب[3] (نکساوار[4]) و کابوزانتینیب[5] (کابومتیکس[6]) داروهای هدفمندی هستند که می­توانند چندین پروتئین کیناز مختلف را مسدود کنند و به عنوان مهارکننده­های مولتی­کیناز شناخته می­شوند. این داروها به 2 روش اصلی عمل می­کنند:

• از رگ­زایی در بافت توموری جلوگیری می­کنند.
• برخی از پروتئین­های ساخته شده توسط سلول­های سرطانی که برای رشد آن­ها مورد نیاز است را هدف قرار می دهند.

لنواتینیب و سورافنیب اغلب می­توانند برای مدتی به توقف رشد سرطان در افراد مبتلا به سرطان تیروئید تمایزیافته (سرطان تیروئید پاپیلاری یا فولیکولی) که دیگر به درمان با ید رادیواکتیو جواب نمی­دهد، کمک کنند. اگر این داروها دیگر مفید واقع نشوند، کابوزانتینیب می­تواند یکی دیگر از گزینه­ها باشد. همه این داروها بطور خوراکی مصرف می­شوند.

خستگی، بثورات پوستی، از دست دادن اشتها، اسهال، حالت تهوع، فشار خون بالا و سندرم دست پا (قرمزی، درد، تورم یا تاول در کف دست یا کف پا) از جمله عوارض احتمالی این داروها هستند. سایر عوارض جانبی جدی­تر، مانند خونریزی شدید و سوراخ شدن روده نیز ممکن است رخ دهند.

• مهارکننده­های RET

در برخی از سرطان‌های تیروئید پاپیلاری و فولیکولی، تغییرات خاصی در ژن RET باعث می‌شود که سلول­ها پروتئین RET کیناز غیرطبیعی بسازند. این پروتئین غیرطبیعی به رشد سلول­های سرطانی کمک می­کند.

سلپرکاتینیب[7] (رتومو[8]) یک عنوان مهارکننده RET است که به این پروتئین حمله می­کند. اگر سلول­های سرطانی دارای انواع خاصی از تغییرات ژن RET باشند و درمان با ید رادیواکتیو گزینه خوبی نباشد، می­توان از این دارو برای درمان سرطان پاپیلاری یا فولیکولی پیشرفته تیروئید استفاده کرد. این دارو معمولا دو بار در روز از راه خوراکی به صورت کپسول مصرف می­شود.

عوارض جانبی رایج سلپرکاتینیب می‌تواند شامل خشکی دهان، اسهال، یبوست، فشار خون بالا، احساس خستگی، تورم در دست‌ها یا پاها، بثورات پوستی، سطح بالای قند خون، کاهش تعداد گلبول‌های سفید یا پلاکت‌های خون، و تغییرات در برخی دیگر از مولفه­های آزمایش خون شود.

عوارض جانبی نادر اما جدی‌تر می‌تواند شامل آسیب کبدی، واکنش‌های آلرژیک، تغییر در ریتم قلب، خونریزی آسان و مشکلات در بهبود زخم باشد.

• مهارکننده­های TRK

تعداد کمی از سرطان­های تیروئید تغییراتی در یکی از ژن­های NTRK دارند که می­تواند به رشد سلول­های سرطانی کمک کند.

لاروترکتینیب[9] (ویتراکوی[10]) و انترکتینیب[11] (رزلیترک[12]) پروتئین­های غیرطبیعی TRK ساخته شده توسط ژن های NTRK را هدف قرار داده و غیرفعال می­کنند. هر کدام از این داروها می­توانند در افراد مبتلا به سرطان تیروئید پیشرفته که دارای تغییر ژن NTRK هستند و با وجود سایر درمان­ها همچنان در حال رشد هستند استفاده شوند. این داروها به صورت قرص، یک یا دو بار در روز مصرف می­شوند.

عوارض جانبی رایج این داروها می­تواند شامل سرگیجه، خستگی، حالت تهوع، استفراغ، یبوست، افزایش وزن و اسهال باشد. عوارض جانبی نادر اما جدی‌تر شامل آسیب کبد، مشکلات قلبی و گیجی و سایر مشکلات سیستم عصبی می­باشد.