تشخیص سرطان تیروئید

راه­های تشخیص سرطان تیروئید

آزمایش­های زیادی برای تشخیص سرطان تیروئید استفاده می­شود. تمام تست­هایی که در اینجا توضیح داده شده است برای یک فرد استفاده نمی­شود. پزشک معالج برای انتخاب روش تشخیصی می­تواند موارد زیر را در نظر بگیرد:

  • نوع سرطان مشکوک
  • علائم و نشانه­ها
  • سن و سلامت عمومی فرد
  • نتایج آزمایشات پزشکی قبلی

آزمایشات زیر ممکن است برای تشخیص سرطان تیروئید استفاده شوند:

 

انجام معاینه توسط خود فرد

گاهی اوقات معاینه گردن می­تواند به شما کمک کند تا توده­ها یا بزرگی­هایی را پیدا کنید که ممکن است به بیماری­های تیروئید، از جمله ندول­ها، گواتر و سرطان تیروئید اشاره کنند. برای این کار می­توانید آزمایشاتی را در خانه انجام دهید و در صورت مشاهده موردی غیرعادی به پزشک مراجعه کنید.

برای تشخیص زودهنگام ناهنجاری تیروئید یا توده­هایی که ممکن است نشان دهنده سرطان بالقوه تیروئید باشد، مراحل زیر را دنبال کنید:

  1. جلوی آینه بایستید.
  2. یک جرعه آب بنوشید و در دهان نگه دارید.
  3. گردن خود را به عقب بکشید و آب را قورت دهید.
  4. به دنبال بزرگ شدن گردن خود در زیر سیب آدم، بالای استخوان ترقوه خود باشید.
  5. منطقه را برای تایید بزرگ شدن یا برآمدگی لمس کنید.

در صورت مشاهده هرگونه برآمدگی یا بزرگی، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید.

لازم به ذکر است که این خودآزمایی جایگزین معاینه یک متخصص پزشکی نمی­شود. برای تشخیص یا رد سرطان تیروئید، معاینه کامل توسط یک ارائه دهنده مراقبت­های بهداشتی مورد نیاز است.

 

معاینه جسمی توسط پزشک

در این معاینات پزشک گردن، غده تیروئید، گلو و غدد لنفاوی (اندام‌های کوچک لوبیایی شکلی که به مبارزه با عفونت کمک می‌کنند) را در گردن لمس کرده و به دنبال رشد غیرعادی یا تورم در آن می­گردد. اگر جراحی توصیه شده باشد، ممکن است حنجره نیز با یک لارنگوسکوپ که یک لوله نازک و قابل انعطاف با نور است، بررسی شود.

 

آزمایشات خون

انواع مختلفی از آزمایش خون وجود دارد که ممکن است در حین تشخیص و برای نظارت بر بیمار در طول درمان و پس از درمان انجام شوند. یکی از این آزمایشات، آزمایش نشانگرهای تومور می­باشد؛ نشانگرهای تومور موادی هستند که در خون، ادرار یا بافت­های بدن برخی از افراد مبتلا به سرطان، در سطوح بالاتر از حد طبیعی یافت می­شوند. آزمایش خون می­تواند شامل موارد زیر باشد:

  • سطح هورمون تیروئید: هورمون­های تیروئید متابولیسم فرد را تنظیم می­کنند. پزشک از این آزمایش برای پی بردن به سطوح فعلی هورمون­های تیروئید تری یدوتیرونین[1] (T3) و تیروکسین[2] (T4) در بدن استفاده می­کند.
  • هورمون محرک تیروئید (TSH): این آزمایش خون سطح TSH، هورمونی که توسط غده هیپوفیز در نزدیکی مغز تولید می­شود را اندازه­گیری می­کند. اگر بدن به هورمون تیروئید نیاز داشته باشد، غده هیپوفیز، TSH ترشح می­کند تا تولید این هورمون را تحریک کند.
  • Tg و TgAb: تیروگلوبولین[3] (Tg) پروتئینی است که به طور طبیعی توسط تیروئید و همچنین سرطان تمایزیافته تیروئید ساخته می­شود. پس از درمان سرطان، بایستی سطح تیروگلوبولین خون بسیار کم باشد، زیرا همه سلول­های تیروئید حذف شده است. اگر سطح این پروتئین بعد از جراحی و یا درمان با ید رادیواکتیو افزایش یابد، می­تواند نشانه بدتر شدن سرطان باشد. اندازه­گیری سطح Tg بدن قبل، در طول و یا بعد از درمان انجام می­شود. همچنین آزمایشی برای آنتی‌بادی‌های تیروگلوبولین (TgAb)، پروتئین‌هایی که بدن برای حمله به تیروگلوبولین تولید می‌کند نیز وجود دارد.
  • آزمایش­های مختص سرطان مدولاری: اگر پزشک حدس بزند که فرد به سرطان مدولاری تیروئید (MTC) مبتلا شده است، ممکن است آزمایش­های نشانگر تومور را برای بررسی سطوح بالای کلسی­تونین و آنتی ژن کارسینومبریونیک[4] (CEA)  تجویز کند. همچنین، پزشک باید آزمایش خون را برای بررسی وجود پروتوآنکوژن­های RET توصیه کند، به ویژه اگر سابقه خانوادگی MTC وجود داشته باشد.

 

سونوگرافی

 سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از اندام­های داخلی استفاده می­کند. در این آزمایش یک عصا یا پروب اولتراسوند روی پوست ناحیه گردن هدایت شده و امواج صوتی با فرکانس بالا الگویی از پژواک ایجاد می­کنند و اندازه غده تیروئید و اطلاعات خاصی را در مورد هر گره به پزشک نشان می­دهد. سونوگرافی می­تواند به پزشک نشان دهد که آیا توده مدنظر یک گره جامد است یا یک کیسه پر از مایع به نام کیست.

 

بیوپسی

برداشتن مقدار کمی از بافت برای بررسی زیر میکروسکوپ بیوپسی نام دارد. آزمایش‌های دیگر قادرند تنها وجود و یا عدم وجود سرطان را تشخیص دهند و فقط بیوپسی است که می‌تواند تشخیصی قطعی دهد. در واقع تشخیص سرطانی یا خوش­خیم بودن گره از طریق بیوپسی انجام می­گیرد. در طی این روش، پزشک سلول‌هایی را از ندول خارج می‌کند که سپس توسط سیتوپاتولوژیست بررسی می‌شوند. سیتوپاتولوژیست پزشکی است که در تجزیه و تحلیل سلول­ها و بافت­ها برای تشخیص بیماری تخصص دارد. این آزمایش اغلب با کمک سونوگرافی انجام می­شود.

بیوپسی برای گره­های تیروئید به یکی از روش­های زیر انجام می­شود:

  • آسپیراسیون با سوزن ظریف: این روش که معمولا در مطب یا کلینیک پزشک انجام می­شود، گامی مهم برای تشخیص خوش­خیم یا سرطانی بودن ندول تیروئید است. ممکن است یک بی‌حس­کننده موضعی به پوست تزریق شود تا ناحیه قبل از بیوپسی بی‌حس شود. پزشک یک سوزن نازک را وارد ندول کرده و سلول و مقداری مایع را خارج می­کند. این روش ممکن است 2 یا 3 بار تکرار شود تا از نواحی مختلف ندول نمونه­برداری شود. گزارشی از نتایج این آزمایش توسط سیتوپاتولوژیست ارائه می­شود. نتیجه مثبت به این معنی که سلول­های سرطانی وجود دارند و نتیجه منفی نشان می­دهد که هیچ سلول سرطانی وجود ندارد. نتیجه این آزمایش همچنین می­تواند نامشخص باشد، به این معنی که مشخص نیست سرطان وجود دارد یا خیر.
  • بیوپسی جراحی: اگر نتایج بیوپسی آسپیراسیون سوزنی واضح نباشد، پزشک ممکن است نوعی بیوپسی را پیشنهاد کند که در آن ندول و احتمالا لوب آسیب دیده تیروئید با استفاده از جراحی برداشته می­شوند. معمولا برداشتن ندول به تنهایی توصیه نمی­شود، زیرا پتانسیل حذف ناقص تومور سرطانی بالقوه بدون حاشیه کافی، که ناحیه­ای از بافت اطراف ندول است، توصیه نمی­شود. این روش معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می­گیرد. همچنین ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان وجود داشته باشد.

 

آزمایش مولکولی نمونه ندول

پزشک ممکن است آزمایش‌هایی بر روی نمونه تومور برای شناسایی ژن‌ها، پروتئین‌ها و سایر عوامل منحصر به فرد تومور را توصیه کند. تجزیه و تحلیل ژنتیکی ندول تیروئید می­تواند به شما امکان دهد تا خطر سرطانی بودن ندول تیروئید را درک کنید. سایر تجزیه و تحلیل­های ژنتیکی، پروتئینی و مولکولی سرطان­های تیروئید می­توانند به تعیین گزینه­های درمانی، از جمله انواع درمان­های هدفمند نیز کمک کنند.

 

توموگرافی گسیل پوزیترون[7] (PET) یا اسکن PET-CT

اسکن PET راهی برای ایجاد تصاویری از اندام­ها و بافت­های داخل بدن است. PET معمولا با سی تی اسکن ترکیب شده و PET-CT نام می­گیرد اما اغلب پزشکان تنها به نام PET اشاره می­کنند. مقدار کمی از یک ماده قندی رادیواکتیو به بدن بیمار تزریق شده و توسط سلول­هایی که بیشترین انرژی را مصرف می­کنند، جذب می­شود. از آنجایی که سرطان تمایل به استفاده فعال از انرژی دارد، ماده رادیواکتیو بیشتری را جذب می­کند. سپس یک اسکنر این ماده را شناسایی کرده و تصاویری از داخل بدن تولید کند. لازم به ذکر است که میزان تشعشات ماده رادیواکتیو استفاده شده در این روش بسیار کم بوده و ضرری ندارد.

تشخیص افتراقی

علائم سرطان تیروئید ممکن است نشان دهنده یک مشکل تیروئید دیگر به جای سرطان باشد، بنابراین پزشک باید به دقت علائم را بررسی کرده و بیماری را تشخیص دهد.

ندول خوش­خیم

اکثر نودول­های تیروئید خوش­خیم هستند. در صورت تشخیص وجود چنین ندولی ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که فقط مراقب آن باشد و هیچ عمل خاصی انجام ندهد. این بدان معناست که فرد برای بررسی هرگونه تغییر در نحوه عملکرد تیروئید به آزمایش‌های منظم عملکرد تیروئید و معاینات فیزیکی نیاز دارد.

این امکان وجود دارد که اگر وضعیت ندول ثابت بماند، هرگز به درمان نیاز نخواهد بود. اگر گره بزرگتر شد، احتمالا به یک نمونه‌برداری آسپیراسیون با سوزن ظریف دیگر نیاز خواهد بود تا ندول مجددا بررسی شود.

ممکن است برخی از پزشکان داروهای سرکوب­کننده تولید هورمون تیروئید را در این موارد تجویز کنند. نکته اصلی این است که از بزرگتر شدن و حتی کوچک شدن ندول جلوگیری کنیم، اما هیچ تحقیق واضحی مبنی بر اینکه این کار همیشه موثر باشد وجود ندارد. علاوه بر این، ممکن است نیازی به کوچک کردن ندول‌های خوش‌خیم کوچکی که هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند، نباشد.

اگر در تنفس یا بلع مشکل پیش بیاید، احتمالا لازم است که ندول با جراحی خارج شود، حتی اگر غیرسرطانی باشد. همچنین اگر نتایج آزمایش نامشخص یا مشکوک باشد، باید ندول را با جراحی خارج کرد تا بتوان آن را از نظر سرطان بررسی نمود.

گواتر

به بزرگ شدن تیروئید گواتر می­گویند. گواتر معمولا بدون درد است و ممکن است به اندازه کافی بزرگ باشد که دیده یا احساس شود. این بیماری می­تواند مشکلاتی مانند مشکل در بلع یا تنفس، سرفه یا گرفتگی صدا ایجاد کند و یا اصلا علائمی نداشته باشد.

گوارتر را می­توان با آزمایش­های مختلفی تشخیص داد و درمان آن به بزرگی و علت ایجادش بستگی دارد، اما ممکن است شامل چک کردن مدوام، دارو، جراحی یا استفاده از ید رادیواکتیو برای کمک به کوچک شدن آن باشد.

پرکاری تیروئید

یکی از شایع­ترین علل پرکاری تیروئید، بیماری گریوز[8] است. این بیماری یک اختلال سیستم ایمنی است که یکی از علائم اصلی آن می‌تواند بزرگ شدن تیروئید باشد؛ بنابراین پزشک باید احتمال این بیماری را در نظر بگیرد. درمان بیماری گریوز معمولا شامل دارو درمانی، درمان با ید رادیواکتیو و احتمالا جراحی است.

سایر شرایطی که می­تواند باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید شود شامل گواتر چند ندولار سمی، بیماری پلامر و آدنوم سمی است. این بیماری‌ها مانند بیماری گریوز با دارو، درمان با ید رادیواکتیو و جراحی درمان و با استفاده از آزمایش‌ها و روش‌های ذکر شده در بالا نیز تشخیص داده می‌شوند.

[1] triiodothyronine

[2] thyroxine

[3] Thyroglobulin

[4] carcinoembryonic antigen

[5] Radionuclide scanning

[6] Computed tomography scan

[7] Positron emission tomography

[8] Graves

اسکن رادیونوکلئید[5]

این آزمایش ممکن است اسکن کل بدن نیز نامیده شود. این اسکن یا با استفاده از مقدار بسیار کم و بی ضرر ید رادیواکتیو I-123 یا I-131، که ردیاب نامیده می­شود، انجام می­گردد. این کار اغلب برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ندول تیروئید انجام می­گیرد. در این آزمایش، ردیاب که توسط بیمار بلعیده می­شود، جذب سلول­های تیروئید می­شود. این باعث می­شود که سلول­های تیروئید روی تصویر اسکن ظاهر شده و به پزشک اجازه می­دهد تا تفاوت بین آن سلول­ها و سایر ساختارهای بدن را ببیند.

اشعه ایکس

اشعه ایکس راهی برای ایجاد تصویری از ساختارهای داخل بدن با استفاده از مقدار کمی تابش است. برای مثال، رادیوگرافی قفسه سینه می­تواند به پزشکان کمک کند تا تشخیص دهند که آیا سرطان به ریه­ها گسترش یافته است یا خیر.

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT scan)[6]

سی تی اسکن با استفاده از اشعه ایکس تصویری سه بعدی از داخل بدن، از زوایای مختلف، ایجاد می­کند. این تصاویر توسط کامپیوتر در یک نمای مقطعی با جزئیات ترکیب شده و هرگونه ناهنجاری یا تومور را نشان می­دهد. برای اندازه­گیری تومور می­توان از سی تی اسکن استفاده کرد. گاهی اوقات قبل از اسکن یک رنگ مخصوص به نام ماده کنتراست به فرد داده می­شود تا جزئیات بهتری بر روی تصویر ارائه گردد. این رنگ را می­توان در رگ بیمار تزریق کرد یا به صورت قرص استفاده نمود.

سی تی اسکن اغلب در افراد مبتلا به سرطان تیروئید برای بررسی قسمت­هایی از گردن که با سونوگرافی قابل مشاهده نیستند استفاده می­شود. همچنین، سی تی اسکن از قفسه سینه ممکن است برای بررسی گسترش سرطان تیروئید در بدن لازم باشد. برای بررسی گسترش سرطان به کبد و یا سایر نقاط از سی تی اسکن شکم استفاده می­شود. بیماران مبتلا به نوع ارثی MTC ممکن است در معرض خطر ابتلا به انواع دیگر تومورهای غدد درون ریز در شکم باشند. برای این بیماران احتمالا سی تی اسکن شکم نیز توصیه شود.

توموگرافی گسیل پوزیترون[7] (PET) یا اسکن PET-CT

اسکن PET راهی برای ایجاد تصاویری از اندام­ها و بافت­های داخل بدن است. PET معمولا با سی تی اسکن ترکیب شده و PET-CT نام می­گیرد اما اغلب پزشکان تنها به نام PET اشاره می­کنند. مقدار کمی از یک ماده قندی رادیواکتیو به بدن بیمار تزریق شده و توسط سلول­هایی که بیشترین انرژی را مصرف می­کنند، جذب می­شود. از آنجایی که سرطان تمایل به استفاده فعال از انرژی دارد، ماده رادیواکتیو بیشتری را جذب می­کند. سپس یک اسکنر این ماده را شناسایی کرده و تصاویری از داخل بدن تولید کند. لازم به ذکر است که میزان تشعشات ماده رادیواکتیو استفاده شده در این روش بسیار کم بوده و ضرری ندارد.

تشخیص افتراقی

علائم سرطان تیروئید ممکن است نشان دهنده یک مشکل تیروئید دیگر به جای سرطان باشد، بنابراین پزشک باید به دقت علائم را بررسی کرده و بیماری را تشخیص دهد.

ندول خوش­خیم

اکثر نودول­های تیروئید خوش­خیم هستند. در صورت تشخیص وجود چنین ندولی ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که فقط مراقب آن باشد و هیچ عمل خاصی انجام ندهد. این بدان معناست که فرد برای بررسی هرگونه تغییر در نحوه عملکرد تیروئید به آزمایش‌های منظم عملکرد تیروئید و معاینات فیزیکی نیاز دارد.

این امکان وجود دارد که اگر وضعیت ندول ثابت بماند، هرگز به درمان نیاز نخواهد بود. اگر گره بزرگتر شد، احتمالا به یک نمونه‌برداری آسپیراسیون با سوزن ظریف دیگر نیاز خواهد بود تا ندول مجددا بررسی شود.

ممکن است برخی از پزشکان داروهای سرکوب­کننده تولید هورمون تیروئید را در این موارد تجویز کنند. نکته اصلی این است که از بزرگتر شدن و حتی کوچک شدن ندول جلوگیری کنیم، اما هیچ تحقیق واضحی مبنی بر اینکه این کار همیشه موثر باشد وجود ندارد. علاوه بر این، ممکن است نیازی به کوچک کردن ندول‌های خوش‌خیم کوچکی که هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند، نباشد.

اگر در تنفس یا بلع مشکل پیش بیاید، احتمالا لازم است که ندول با جراحی خارج شود، حتی اگر غیرسرطانی باشد. همچنین اگر نتایج آزمایش نامشخص یا مشکوک باشد، باید ندول را با جراحی خارج کرد تا بتوان آن را از نظر سرطان بررسی نمود.

گواتر

به بزرگ شدن تیروئید گواتر می­گویند. گواتر معمولا بدون درد است و ممکن است به اندازه کافی بزرگ باشد که دیده یا احساس شود. این بیماری می­تواند مشکلاتی مانند مشکل در بلع یا تنفس، سرفه یا گرفتگی صدا ایجاد کند و یا اصلا علائمی نداشته باشد.

گوارتر را می­توان با آزمایش­های مختلفی تشخیص داد و درمان آن به بزرگی و علت ایجادش بستگی دارد، اما ممکن است شامل چک کردن مدوام، دارو، جراحی یا استفاده از ید رادیواکتیو برای کمک به کوچک شدن آن باشد.

پرکاری تیروئید

یکی از شایع­ترین علل پرکاری تیروئید، بیماری گریوز[8] است. این بیماری یک اختلال سیستم ایمنی است که یکی از علائم اصلی آن می‌تواند بزرگ شدن تیروئید باشد؛ بنابراین پزشک باید احتمال این بیماری را در نظر بگیرد. درمان بیماری گریوز معمولا شامل دارو درمانی، درمان با ید رادیواکتیو و احتمالا جراحی است.

سایر شرایطی که می­تواند باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید شود شامل گواتر چند ندولار سمی، بیماری پلامر و آدنوم سمی است. این بیماری‌ها مانند بیماری گریوز با دارو، درمان با ید رادیواکتیو و جراحی درمان و با استفاده از آزمایش‌ها و روش‌های ذکر شده در بالا نیز تشخیص داده می‌شوند.

[1] triiodothyronine

[2] thyroxine

[3] Thyroglobulin

[4] carcinoembryonic antigen

[5] Radionuclide scanning

[6] Computed tomography scan

[7] Positron emission tomography

[8] Graves

مشاوره درمانی

 فرم زیر را پر نمایید ، در اولین فرصت با شما تماس خواهیم گرفت.

لطفا برای تکمیل این فرم، جاوا اسکریپت را در مرورگر خود فعال کنید.