علل ابتلا به سرطان تیروئید

علت دقیق ابتلا به سرطان تیروئید دقیقا مشخص نیست اما برخی موارد با شرایط ارثی مرتبط هستند. قرار گرفتن در معرض اشعه، داشتن رژیم غذایی کم ید و جنسیت از عوامل خطر ابتلا به ان سرطان هستند.

عوامل شایع

سرطان تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که DNA سلول‌های تیروئید جهش یافته و باعث تکثیر کنترل نشده این سلول­ها می­شوند. تجمع این سلول‌های غیرطبیعی، توموری تشکیل می‌دهد که می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.

جهش در برخی از ژن­ها می­تواند باعث ایجاد سرطان تیروئید شود:

• RET: سرطان مدولاری تیروئید می‌تواند به دلیل جهش‌های نقطه‌ای در بخش‌های مختلف ژن RET ایجاد شود. برخی از سرطان‌های مدولاری تیروئید به عنوان بخشی از سندرم سرطان ارثی یا به عنوان بخشی از سندرم کارسینوم مدولاری تیروئید خانوادگی به ارث می‌رسند.

در موارد سرطان مدولاری تیروئید که ارثی نیستند، جهش‌ها معمولا فقط در سلول‌های سرطانی یافت می‌شوند. شکستگی­های کروموزومی در ناحیه ژن RET می­تواند منجر به همجوشی قطعاتی از این ژن با ژن­های دیگر شود. این نوع بازآرایی ژنتیکی که انکوپروتئین­های RET/PTC را تولید می­کند، تقریبا در 20 درصد از سرطان­های تیروئید پاپیلاری رخ می­دهد.

پروتئین­های RET/PTC در کودکانی که در معرض تشعشع خارجی هستند بیشتر یافت می­شود، اما در بزرگسالانی که در در همین شرایط بوده­اند دیده نمی­شود.

• BRAF: سلول‌های سرطانی تیروئید با جهش‌های ژن BRAF نسبت به سلول‌های سرطانی با جهش RET تمایل به رشد و گسترش سریع‌تری دارند. این جهش­ها در کودکان و کسانی که در معرض اشعه قرار گرفته­اند کمتر دیده می­شود. تغییر همزمان در هر دو ژن RET و BRAF بسیار نادر است.
• NTRK1 و MET: جهش در این ژن­­ها با سرطان تیروئید پاپیلاری مرتبط است.
• انکوژن RAS: تغییراتی همچون بازآرایی PAX8/PPAR-γ در انکوژن RAS در برخی از سرطان­ها از قبیل تیروئید فولیکولی مشاهده می­شود.
• TP53: تغییرات در این ژن، که یک پروتئین سرکوب­گر تومور را کد می­کند، با سرطان آناپلاستیک تیروئید مرتبط است.
• انکوژن CTNNB1: جهش در این ژن ممکن است گاها با سرطان آناپلاستیک تیروئید مرتبط باشد.

ژنتیک

اکثر افرادی که به سرطان تیروئید مبتلا می­شوند جهش ژنتیکی یا سابقه خانوادگی مرتبط با آن را ندارند اما برخی از بیماری­های ارثی می­توانند در آن دخیل باشند:

کارسینوم مدولاری تیروئید خانوادگی [1] (FMTC)

حدود دو مورد از هر 10 مورد سرطان تیروئید مدولاری، به دلیل به ارث بردن یک ژن جهش یافته رخ می­دهد که به آن کارسینوم مدولاری تیروئید خانوادگی (FMTC) گفته می­شود. در این موارد، سرطان تیروئید می­تواند به خودی خود یا همراه با سایر تومورها رخ دهد. هنگامی که FMTC با سایر تومورها رخ می­دهد، به آن نئوپلازی غدد درون ریز متعدد نوع 2 (MEN2)[2] گفته می­شود.

FMTC و MEN2 هر دو ارثی هستند و در اثر جهش در ژن RET ایجاد می­شوند. همه ما دو نسخه از هر ژن را به ارث می بریم، یکی از پدر و دیگری از مادر. جهش در RET معمولا به این معنی است که یک نسخه از ژن RET که فرد به ارث برده است جهش یافته. در هر دو این بیماری­ها سرطان معمولا در دوران کودکی یا جوانی ایجاد می­شود.

دیگر انواع سرطان تیروئید

در صورت داشتن هر یک از این شرایط ژنتیکی، خطر ابتلا به سایر اشکال رایج‌تر سرطان تیروئید بیشتر است:

• پولیپ آدنوماتوز خانوادگی[3] (FAP): این بیماری که به دلیل نقص در ژن APC ایجاد می­شود، باعث ایجاد پولیپ روده بزرگ شده و خطر ابتلا به سرطان روده را بشدت افزایش می­دهد. همچنین خطر ابتلا به سرطان­های دیگر، از جمله سرطان تیروئید پاپیلاری نیز وجود دارد.
• بیماری کاودن[4]: این بیماری که معمولا در اثر جهش در ژن PTEN ایجاد می‌شود، منجر به افزایش مشکلات تیروئید، رشد خوش‌خیم و خطر بالاتر ابتلا به سرطان‌های تیروئید پاپیلاری یا فولیکولی و همچنین سرطان رحم و سینه می‌شود.
• کمپلکس کارنی[5]، نوعI: این عارضه ناشی از نقص در ژن PRKAR1A بوده و باعث ایجاد تومورهای خوش­خیم و افزایش خطر ابتلا به سرطان­های تیروئید پاپیلاری یا فولیکولی می­شود.
• کارسینوم تیروئید غیرمدولاری خانوادگی: اگرچه عوامل ژنتیکی دقیق این بیماری هنوز مشخص نشده است اما داشتن یک خویشاوند درجه یک که سرطان تیروئید داشته است (والدین، خواهر و برادر یا فرزند) خطر ابتلا به سرطان تیروئید را نیز افزایش می‌دهد. سرطان پاپیلاری تیروئید، به ویژه، اغلب در خانواده­ها رخ می­دهد و ممکن است توسط ژن­هایی روی کروموزوم های 1 و 19 ایجاد شود.

عوامل خطر

چندین عامل خطر برای ابتلا به سرطان تیروئید وجود دارد:

سن و جنسیت

سرطان تیروئید در زنان بیشتر از مردان رخ می­دهد، بطوریکه تقریبا از هر چهار مورد سرطان تیروئید سه مورد در زنان دیده می‌شود، و اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما خطر ابتلا به این سرطان با افزایش سن افزایش می‌یابد. زنانی که به سرطان تیروئید مبتلا می­شوند معمولا در دهه 40 یا 50 سالگی و مردان معمولا در دهه 60 یا 70 زندگی خود هستند.

سطح پایین ید

در مکان­هایی که افراد در رژیم غذایی خود ید کمتری مصرف می­کنند، سرطان تیروئید فولیکولی شیوع بیشتری دارد. در ایالات متحده، اکثر مردم ید کافی را از طریق نمک خوراکی یددار و سایر غذاهایی که مصرف می­کنند، دریافت می­کنند.

قرار گرفتن در معرض اشعه

قرار گرفتن در معرض تابش اشعه یک عامل خطر اثبات شده برای سرطان تیروئید است. منابع چنین تشعشعی شامل درمان­های پزشکی خاص و تابش تشعشعات ناشی از حوادث نیروگاهی یا سلاح­های هسته­ای هستند.

انجام پرتودرمانی سر یا گردن در دوران کودکی یک عامل خطر برای سرطان تیروئید است. میزان این خطر بستگی به مقدار اشعه تابانده شده و سن کودک دارد. به طور کلی، خطر با دوزهای بیشتر و با سن کمتر در درمان افزایش می­یابد.

قبل از دهه 1960، گاهی اوقات کودکان برای درمان مواردی همچون آکنه، عفونت‌های قارچی پوست سر (کرم حلقه‌ای)، یا بزرگ شدن لوزه‌ها یا آدنوئیدها از دوزهای کم پرتودرمانی استفاده می­شود. سال‌ها بعد مشخص شد افرادی که این درمان‌ها را انجام داده‌اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تیروئید هستند. امروزه برای درمان این بیماری­ها از این روش استفاده نمی­شود. پرتودرمانی در دوران کودکی برای برخی از سرطان­ها مانند لنفوم، تومور ویلمز و نوروبلاستوما نیز خطر را افزایش می­دهد. سرطان­های تیروئید که پس از پرتودرمانی ایجاد می­شوند، جدی­تر از سایر سرطان­های تیروئید نیستند.

آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس و سی‌تی‌اسکن نیز کودکان را در معرض تشعشع قرار می‌دهند. البته این آزمایش­ها در دوزهای پایین پرتو انجام می­شوند بنابراین مشخص نیست که چقدر ممکن است خطر ابتلا به سرطان تیروئید (یا سایر سرطان‌ها) را افزایش دهند. اگر خطر افزایش یافته باشد، احتمالا کم است، اما برای احتیاط، بهتر است کودکان این آزمایش­ها را انجام ندهند، مگر آن که موردی بسیار ضروری باشد. حتی در صورت نیاز، بایستی کمترین دوز اشعه استفاده شود تا آسیب کمتری به فرد برسد.

چندین مطالعه به افزایش خطر ابتلا به سرطان تیروئید در کودکان به دلیل اثرات رادیواکتیو ناشی از سلاح های هسته ای یا حوادث نیروگاه اشاره کرده­اند. به عنوان مثال، سرطان تیروئید در کودکانی که در نزدیکی چرنوبیل، محل حادثه نیروگاه هسته‌ای که در سال 1986 میلیون‌ها نفر را در معرض رادیواکتیو قرار داد، زندگی می‌کردند، چندین برابر شایع‌تر از حد معمول بود. بزرگسالانی که پس از این حادثه در عملیات پاکسازی شرکت کرده­اند و کسانی که در نزدیکی کارخانه زندگی می‌کردند نیز نرخ بیشتر ابتلا به سرطان تیروئید داشته­اند. به نظر می­رسد کودکانی که ید بیشتری در رژیم غذایی خود داشتند در معرض خطر کمتری قرار گرفته­اند.

چاقی

بر اساس گزارش آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، افرادی که اضافه وزن یا چاقی دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تیروئید قرار دارند. به نظر می­رسد که این خطر با افزایش شاخص توده بدنی افزایش می­یابد.

نژاد

افراد سفیدپوست و آسیایی­ها بیشتر در معرض ابتلا به سرطان تیروئید هستند، اما این بیماری می­تواند افراد از هر نژاد و قومیتی را درگیر کند.

سرطان پستان

یک مطالعه اخیر نشان داد که بازماندگان سرطان پستان ممکن است خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تیروئید داشته باشند. این خطر به ویژه برای افرادی که در سنین پایین­تر به این سرطان دچار شده­اند و همچنین کسانی که در 5 سال اول پس از تشخیص هستند بیشتر می­باشد. این یافته­ها همچنین درحال بررسی می­باشند.

عوامل همبسته[6] با سرطان تیروئید

مطالعاتی در مورد ارتباط برخی عوامل با سرطان تیروئید انجام شده است. به خاطر داشته باشید که همبستگی با علیت یکسان نیست. این مساله تنها ارتباطی را نشان می­دهد که نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

پاروویروس [7]B19

محققان نقش پاروویروس انسانی B19 را در سرطان­های تیروئید و سایر اختلالات بررسی کرده­اند. یافته­ها نشان از این دارد که ارتباط قوی بین سرطان تیروئید پاپیلاری و این ویروس وجود دارد. پاروویروس B19 ویروسی است که اغلب باعث بیماری معروف به بیماری پنجم می­شود. این بیماری ویروسی در کودکان شایع‌تر است و باعث ایجاد بثورات روی گونه‌ها، بازوها و پاها می‌شود.

B19 در اکثر تومورهای مورد مطالعه یافت شده است و نشان می­دهد که تیروئید توانایی بالایی در نگهداری آن دارد. البته باز هم باید تحقیقات بیشتری در مورد این ارتباط انجام شود.

هیسترکتومی[8]

یک مطالعه بزرگ روی زنانی که هیسترکتومی (جراحی خارج کردن رحم) انجام داده بودند نشان داد که آن­ها در مقایسه با زنانی که تحت این عمل جراحی قرار نگرفته­اند، به طور قابل توجهی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تیروئید قرار داشتند. محققان بر این باورند که لازم است تحقیقات بیشتری انجام شود تا عامل خطر مشترکی که نیاز به هیسترکتومی و همچنین سرطان تیروئید را به وجود می­آورد شناخته شود. به خاطر داشته باشید که حتی اگر خطر افزایش یابد، این احتمال وجود دارد که تنها تعداد کمی از زنان بعد از هیسترکتومی به سرطان تیروئید مبتلا شوند.

تیروکسین[9]

ممکن است شنیده باشید که مصرف تیروکسین مصنوعی به نام سینتروید (لووتیروکسین) برای افزایش سطح هورمون در کم­کاری تیروئید می­تواند منجر به سرطان تیروئید شود. با اینکه یک مطالعه نشان داد که بین مصرف منظم تیروکسین و ابتلا به سرطان تیروئید ارتباط وجود دارد، اما این اولین مطالعه­ای است که چنین ارتباطی را نشان می­دهد و فقط روی نمونه کوچکی از افراد (8 نفر) انجام شده است. خود نویسندگان اذعان دارند که برای تایید یافته­های این تحقیق باید تحقیقات بیشتری روی جمعیت های بزرگ­تر انجام شود.

نکته اصلی این است که چنین مطالعه­ای نباید باعث قطع مصرف این دارو توسط بیماران مبتلا به کم­کاری تیرووئید شود. اگر در این مورد نگرانی دارید بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

[1] Familial Medullary Thyroid Carcinoma (FMTC)

[2] multiple endocrine neoplasia type 2

[3] Familial adenomatous polyposis

[4] Cowden disease

[5] Carney complex

[6] Association

[7] parvovirus B19

[8] Hysterectomy

[9] Thyroxine