عوامل خطر سرطان پستان مردانه

با اینکه سرطان پستان اغلب زنان را تحت تاثیر قرار می­دهد، اما حدود 1% از موارد این بیماری در مردان تشخیص داده می­شود. سرطان پستان مردانه زمانی به وجود می‌آید که سلول‌های موجود در پستان تغییر می‌کنند، تقسیم شده و در داخل مجاری و لوبول‌ها پخش می‌شوند. این بافت­ها همان بافت‌هایی هستند که در سرطان پستان‌ زنان نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند و در مردان به مقدار کمتری وجود دارند. تکثیر بی­رویه‌ی این سلول­ها منجر به ایجاد توده‌های خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) می­شود. سرطان پستان مردانه، در درجه‌ی اول به دلیل افزایش سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون ایجاد می‌شود. با این حال، این بیماری دارای یک مؤلفه‌ی ژنتیکی قوی نیز بوده و می‌تواند دلایل دیگری مانند بیماری کبد، مصرف الکل، و درمان‌های استروژن برای سرطان پروستات و غیره هم داشته باشد.

   1. عوامل خطر شایع و ژنتیکی​

 الف) سندرم کلاین فلتر(Klinefelter’s Syndrome)

این سندرم، یک بیماری مادرزادی نادر است که تقریبا یک مرد از هر 1000 مرد را درگیر می‌کند. سندرم کلاین فلتر یک عامل خطر رایج برای ابتلا به سرطان پستان مردانه است. به طور معمول، نوزادان پسر با یک کروموزوم X و یک کروموزومY و دختران با دو کروموزوم X متولد می­شوند. سرطان پستان، در مردانی که علاوه بر یک کروموزوم X و یک Y، دارای کروموزم X اضافه (یک یا بیشتر) هستند، شیوع بیشتری دارد. این بیماری کروموزومی باعث ایجاد طیفی از مشکلات رشد جسمی و ذهنی می­شود. اکثر مبتلایان به سندرم کلاین فلتر قادر به فرزنددار شدن نیستند و بیضه­های آن­ها به دلیل تولید ناکافی تستوسترون (هورمونی که عمدتا مردانه است)، کمتر از حد طبیعی رشد می­کنند.

 ب) جهش ژنتیکی

تغییر در ساختار و فعالیت ژن‌ها، به خصوص ژن­های BRCA1 و BRCA2، ارتباط نزدیکی با ابتلا به سرطان پستان در مردان دارد. این ژن‌ها رشد تومور را سرکوب می­کنند بنابراین در صورت جهش یافتن، ممکن است سرطان پستان ایجاد ‌شود. جهش‌های ژنتیکی که باعث سرطان پستان مردانه می‌شوند معمولا ارثی هستند و از والدین به فرزند منتقل می‌شوند. به همین دلیل، سابقه‌ی خانوادگی این بیماری یک عامل خطر مهم است که تقریباً 1 مورد از 5 مورد ابتلا را شامل می­شود.

تغییر در ژن BRCA2، ثابت­ترین و رایج­ترین عامل ژنتیکی ابتلا به این بیماری است. طبق یک مطالعه در سال 2022، احتمال ابتلا به سرطان پستان در افرادی که دارای جهش BRCA2 هستند، 80 برابر بیشتر از دیگران است. جهش چندین ژن سرکوب‌کننده‌ی تومور دیگر نیز با سرطان پستان مرتبط بوده که این ژن­ها عبارتند از: BRCA1، AR، CHEK2، سیتوکروم P450 CYP17A1 و PTEN.

 ج) پرتودرمانی

پرتودرمانی نیز می­تواند با تغییر در ساختار ژنی فرد، منجر به ابتلا به سرطان شود. سابقه‌ی چنین درمانی، به‌طور قابل توجهی شانس ابتلا به سرطان پستان را افزایش می­دهد.

 د) درمان­های هورمونی

عدم تعادل هورمونی یکی دیگر از عوامل خطر مهم است. برای مثال گاهی برای درمان سرطان پروستات، از داروهایی استفاده می­شود که با افزایش سطح استروژن، می‌توانند به‌طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان پستان مردان را افزایش دهند.

 ه) مشکلات مرتبط با بیضه

بیماری‌­های بیضه مانند بیضه‌­های پایین­نیامده (Undescended testicles) یا التهاب (اورکیتOrchitis-)، یا عوارض جراحی برداشتن آن‌ها (ارکیکتومیOrchiectomy- )، خطر ابتلا به سرطان پستان مردان را افزایش می­دهد. این شرایط با تاثیرگذاری بر سطح هورمون تستوسترون که عاملی مهمی در ایجاد سرطان است، ایجاد می‌شود.

 ی) انواع دیگر سرطان

در برخی موارد، سرطان از سایر قسمت­های بدن به پستان گسترش می­یابد. بدین صورت که طی فرایندی به نام متاستاز، سلول­های بدخیم (سرطانی) از تومورها جدا شده و از طریق جریان خون یا عروق لنفاوی در بدن حرکت می­کنند.

 م) سایر مشکلات سلامتی

اسکار و آسیب به کبد یا سیروز کبدی نیز می­تواند در مردان، بر سطح هورمون­ها تاثیر گذاشته و منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان شود. همچنین اضافه وزن (شاخص توده‌ی بدنی یا BMI  25تا 29) یا چاقی (30 BMI یا بالاتر) به‌طور قابل توجهی شانس ابتلا به این بیماری را در مردان (به ویژه مردان مسن‌تر) افزایش می­دهد.

 ذ) عوامل محیطی

عوامل محیطی، مانند قرار گرفتن در معرض مواد سرطان­‌زا یا مواد شیمیایی نیز ممکن است باعث جهش شده یا بر سطح هورمون­ها تاثیر بگذارد و خطر ابتلا به سرطان پستان در مردان را افزایش دهد. با این حال، تحقیقات نشان می­دهند که تاثیر این عامل به شدت عوامل دیگر نمی­باشد.

   2. عوامل خطر مرتبط با سبک زندگی​

 الف) مصرف الکل

مصرف الکل خطر ابتلا به بسیاری از انواع سرطان­ را افزایش می­دهد. نوشیدن زیاد و منظم الکل می­تواند با آسیب به کبد و ایجاد سیروز کبدی، بر سطح هورمون­ها تاثیر گذاشته و خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد.

 ب) ورزش ناکافی

سبک زندگی بی­تحرک می­تواند باعث چاقی و اضافه وزن شده و احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. بنابراین رعایت یک برنامه‌ی منظم ورزشی می­تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند.

 ج) رژیم غذایی ناسالم

مانند عدم تحرک، رژیم غذایی نامناسب نیز می‌تواند باعث چاقی و اضافه وزن و در نتیجه افزایش احتمال ابتلا به سرطان پستان شود. بنابراین رعایت رژیم غذایی، می­تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند.